Đơn vị hành chính được phân chia trên lãnh thổ quốc gia để tổ chức quản lý nhà nước về hành chính. Đây là việc làm tất yếu của các nhà hước trên toàn thế giới để duy trì, phát triển cộng đồng.
Đơn vị hành chính là gì?
Đơn vị hành chính hiện nay được phân chia trên lãnh thổ của một quốc gia thực hiện việc tổ chức quản lý nhà nước về hành chính theo từ điển Tiếng Việt. Mỗi đơn vị hành chính trên lãnh thổ quốc gia đều sẽ được phân quyền nhiệm vụ, chức năng nhằm đảm bảo sự quản lý tập trung sự phối hợp thống nhất của nhà nước trung ương và quyền tự chủ của địa phương theo quy định của pháp luật.
Với sự ổn định của các đơn vị hành chính sẽ tác động để duy trì và phát triển mối quan hệ cộng đồng, nhằm tác động trực tiếp đến sự ổn định bộ máy hành chính và nâng cao tinh thần đoàn kết hợp tác, hiệu quả, hiệu lực hoạt động quản lý của bộ máy nhà nước. Ngoài ra, còn góp phần cho sự phát triển kinh tế – xã hội của đất nước.
Hiện nay, pháp luật chưa quy định cụ thể về đơn vị hành chính, bởi vậy định nghĩa chỉ mang tính chất tham khảo về đơn vị hành chính.
>>> Đơn vị ea là gì? Những định nghĩa của EA như thế nào?
2. Đơn vị hành chính ở Việt Nam hiện nay:
Các đơn vị hành chính tại Việt Nam hiện nay được quy định trong Điều 110 Hiến Pháp 2013 và Điều 2 Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2015 như sau:
– Thứ nhất: Tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương được gọi chung là cấp tỉnh.
– Thứ hai: Các quận, huyện, thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương được gọi chung là cấp huyện.
– Thứ ba: Các xã, phường, thị trấn được gọi chung là cấp xã.
– Thứ tư: Quốc hội sẽ có quyết định thành lập các đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt. Nơi đây được áp dụng chung về cơ chế, chính sách đặc biệt về kinh tế – xã hội, có chính quyền địa phương được tổ chức phù hợp với yêu cầu, đặc điểm, và mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội đối với mỗi đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt đó.
Về cơ bản, Việt Nam có 3 cấp hành chính cụ thể dưới đây:
– Cấp tỉnh: Đây là cấp hành chính đấu tiên ở Việt Nam. Tính đến nay sau nhiều lần chia tách và sáp nhập thì Việt Nam có 63 đơn vị hành chính cấp Tỉnh, trong đó có 5 thành phố trực thuộc trung ương với 58 tỉnh.
– Cấp huyện: Cấp hành chính cấp 2 này có thẩm quyền thấp hơn. Về quy mô diện tích, dân số, kinh tế cấp huyện nhỏ hơn cấp tỉnh nhưng cao hơn cấp xã, phường, thị trấn. Hiện nay, cấp hành chính này còn được gọi với nhiều tên khác nhau phụ thuộc yếu tố: cấp hành chính có trực thuộc, gồm huyện, thị xã, quận, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương, gọi tuần tự theo mức đô thị hóa. Trong đó, các quận và thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương sẽ không nằm trong tỉnh và chỉ áp dụng cho đơn vị nội thành của thành phố thuộc trung ương. Thành phố thuộc tỉnh thường không nằm trong thành phố trực thuộc trung ương. Hiện nay, những đơn vị hành chính cấp huyện Việt Nam gồm 705 đơn vị, trong đó có: thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương, 79 thành phố thuộc tỉnh, 51 thị xã, 46 quận và 528 huyện.
– Cấp xã: Đơn vị hành chính này thấp hơn cấp huyện, gồm xã, phường, thị trấn tùy vào mức đô thị hóa. Trong đó, xã không có trong quận; phường, thị trấn không có trong huyện. Hiện nay có 4 đơn vị hành chính cấp huyện không thuộc đơn vị cấp xã gồm những huyện đảo như Côn Đảo, Hoàng Sa, Cồn Cỏ, Lý Sơn.
Dưới cấp xã thì vẫn còn thôn, làng, bản, buôn, ấp, sóc…Còn dưới phường thì vẫn có khu khố, khu dân cư, khu vực, khóm, ấp…. Với lượng dân cư đông đúc thì làng có thể chia thành xóm, khu dân cư tại phường/ thị trấn được chia thành tổ dân phố,… Các cấp cơ sở này không pháp nhân, phục vụ cho công việc quản lý dân cư mà không phải là cấp hành chính. Còn với những người tham gia quản lý hoạt động tại cấp này chỉ hưởng phụ cấp công tác mà không được gọi là công chức.
Việc thành lập, sáp nhập, chia, giải thể hay điều chỉnh giới địa giới đơn vị hành chính phải được sự đồng ý của Nhân dân địa phương và theo trình tự, thủ tục do luật định.
2. Phân loại đơn vị hành chính tại Việt Nam:
Thông tin trên chia sẻ, đơn vị hành chính được phân chia trên lãnh thổ quỗ gia nhằm tổ chức quản lý nhà nước về hành chính. Mỗi đơn vị được phân định nhằm đảm bảo sự quản lý, phối hợp tập trung thống nhất của nhà nước.
Dựa vào Điều 3 Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 quy định dưới đây:
“Điều 3. Phân loại đơn vị hành chính
- Phân loại đơn vị hành chính là cơ sở trong việc hoạch định chính sách phát triển với nền kinh tế – xã hội; xây dựng tổ chức bộ máy, chính sách, chế độ, với các cán bộ, công chức với mỗi chính quyền địa phương phù hợp với từng loại đơn vị hành chính.
>>> Đơn vị PSI là gì? Các đơn vị đo áp suất là gì?
- Phân loại đơn vị hành chính dựa trên những tiêu chí về diện tích tự nhiên, trình độ phát triển kinh tế – xã hội, quy mô dân số và số đơn vị hành chính trực thuộc, cùng với những yếu tố đặc thù với từng loại đơn vị hành chính ở nông thôn, đô thị, hải đảo.
- Đơn vị hành chính được phân loại như sau:
- a) Hai đơn vị hành chính cấp tỉnh loại đặc biệt là Thành phố Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh; còn các đơn vị hành chính cấp tỉnh còn lại được phân thành ba loại: loại I, loại II và loại III;
- b) Các đơn vị hành chính cấp huyện được phân thành ba loại: loại I, loại II và loại III;
- c) Các đơn vị hành chính cấp xã hiện được phân thành ba loại: loại I, loại II và loại III.
- Dựa vào quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều này, Chính phủ trình Ủy ban thường vụ Quốc hội quy định cụ thể về tiêu chuẩn của từng tiêu chí, thủ tục và thẩm quyền phân loại đơn vị hành chính.”
Phân loại đơn vị hành chính với mục đích nhằm đảm bảo sự ổn định của mỗi đơn vị hành chính cấp tỉnh, huyện, xã đồng thời nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý hành chính nhà nước tại các địa phương. Từ đó làm căn cứ trong việc hoạch định chính sách phát triển kinh tế – xã hội, xây dựng tổ chức bộ máy của ủy ban nhân dân và Hội đồng nhân dân. Làm cơ sở trong việc xây dựng chính sách và chế độ với các cán bộ, công chức phù hợp với từng loại đơn vị hành chính.
Bài viết trên đây giúp bạn tìm hiểu về đơn vị hành chính là gì? Phân loại đơn vị hành chính tại Việt Nam như thế nào? Đừng quên theo dõi bài viết tiếp theo để cập nhật kiến thức liên quan nhé. Chúc bạn thành công!
